Sorular ve cevaplar

Tahkim Kanunu İtalya’da müstakil bir kanun olarak düzenlenmemiştir. Aksine, (i) İtalyan Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu’nda (İtalyan Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun ilgili maddelerinin İngilizce çevirisi Milano Tahkim Odası’nın web sitesinde mevcuttur); (ii) bazı özel kanunlarda (bunlar arasında, kurumsal tahkime ilişkin hükümler içeren 5/2003 sayılı kanun hükmünde kararnameden bahsetmek gerekir) yer almaktadır. Korporatif tahkime ilişkin hükümler içeren 5/2003 sayılı kanun hükmünde kararname).

İtalya’nıntaraf olduğu antlaşma ve sözleşmeler şunlardır: (i) Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizine ilişkin 1958 New York Sözleşmesi; (ii) Uluslararası Ticari Tahkime ilişkin 1961 Cenevre Avrupa Sözleşmesi; (iii) Devletler ve Diğer Devletlerin Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümüne ilişkin 1965 Washington Sözleşmesi (ve bir çok iki taraflı yatırım anlaşması); (iv) hakem kararlarının tanınmasına ilişkin kuralları içeren medeni ve ticari konularda kararların tanınması ve tenfizine ilişkin bir dizi iki taraflı anlaşma (yürürlükteki anlaşmalar İtalya Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığı’nın web sitesinde indekslenmiştir).

İtalyan hukuku yerel ve uluslararası tahkim arasında ya da ticari ve ticari olmayan uyuşmazlıklar arasında ayrım yapmazken, kurumsal tahkim belirli kurallara tabidir.

Ayrıca, İtalyan hukuku “rituale” ve “irrituale” tahkim yargılamaları arasında ayrım yapmaktadır. Özetle, “rituale” tahkim, icra edilebilir bir kararla sonuçlanan olağan tahkimdir; “irrituale” tahkim ise icra edilebilir bir kararla sonuçlanmayan alternatif bir tahkimdir (“irrituale” tahkim durumunda, söz konusu karar bağlayıcı bir sözleşme etkisine sahiptir).

İtalya’da tahkimi düzenleyen hukuk kuralları 2003 yılında (korporatif tahkim ile ilgili olarak) ve 2006 yılında (genel tahkim ile ilgili olarak) yeniden düzenlenmiştir.

İtalyan kanun koyucular sık sık tahkim sistemini güçlendirmek için olası başka reformları tartışmaktadır (bu konudaki bir yasa tasarısının İtalyanca metnine buradan ulaşabilirsiniz), ancak şimdilik bir sonuç alınamamıştır.

İtalyan hukukuna göre, taraflar konu üzerinde tasarrufta bulunmakta serbest ise, birkaç sınırlama dışında (örneğin, iş uyuşmazlıkları ve bazı korporatif uyuşmazlıklar) bir uyuşmazlık tahkime elverişlidir.

Tahkim anlaşması yazılı olarak yapılacaktır.

Ayrılabilirlik ilkesi İtalyan hukuku tarafından tanınmaktadır.

Tahkim anlaşmasının kapsamı konusunda bir şüphe ortaya çıkarsa, İtalyan hukuku uyarınca, “sözleşmeden veya anlaşmanın atıfta bulunduğu ilişkiden kaynaklanan tüm uyuşmazlıkları kapsayacak şekilde” olarak yorumlanmalıdır (İtalyan Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Madde 808/quater).

Hakemlerin sayısı tek sayı olacaktır.

İtalyan hukukunda, genel bir kural olarak, taraflar hakemlerin atanması husunda büyük ölçüde serbestiye sahiptirler (korporatif tahkim gibi birkaç istisna dışında).

İtalyan hukuku, bir hakemin reddi için çok kesin bazı gerekçeler öngörmektedir: (i) taraflarca açıkça kararlaştırılan niteliklere sahip değilse; (ii) kendisinin veya yöneticisi olduğu bir kuruluş, dernek veya şirketin davada menfaati varsa; (iii) kendisinin veya eşinin taraflardan birinin, yasal temsilcilerinden birinin veya avukatının dördüncü dereceye kadar akrabası veya birlikte yaşadığı kişi veya mutat masa arkadaşı olması; (iv) kendisinin veya eşinin taraflardan birine, yasal temsilcilerinden birine veya avukatına karşı devam eden bir davası veya ciddi bir husumeti olması; (v) taraflardan biriyle, bu tarafın kontrol ettiği bir şirketle, kontrol eden kuruluşla veya ortak kontrole tabi bir şirketle alt iş ilişkisi veya sürekli bir danışmanlık ilişkisi veya ücretli bir faaliyetin icrası için bir ilişki veya bağımsızlığını etkileyebilecek patrimonyal veya dernek niteliğindeki diğer ilişkiler yoluyla bağlıysa; ayrıca, taraflardan birinin vasisi veya kayyımı ise; (vi) aynı davanın önceki bir aşamasında taraflardan birine tavsiye, yardım vermiş veya hukuki danışmanlık yapmışsa veya tanık olarak ifade vermişse.

Hakem Heyetlerine Kompetenz-Kompetenz yetkisi verilmiştir.

Ayrıca, İtalyan hukukuna göre “yargılama sırasında ortaya çıkan tüm meseleler, hakemler tarafından, bir ara kararla karar vermeyi seçmedikleri sürece, depozitoya tabi olmayan ve iptal edilebilen bir kararla karara bağlanır” (İtalyan Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Madde 816/bis(3)).

Hakem Heyetleri ihtiyati tedbir kararı veremezler; ancak korporatif tahkimlerdebazı ihtiyati tedbir kararları verebilirler.

Taraflar bir veya daha fazla hakem tayin edemezlerse, tahkim yerinin ilk derece mahkemesi başkanından bu atamayı yapmasını talep edebilirler (İtalyan Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Madde 810(2)).

Bir tanığın Hakem Heyeti huzuruna çıkmayı reddetmesi halinde, Hakem Heyeti, tahkim yerinin bulunduğu yerdeki ilk derece mahkemesi başkanından tanığın Hakem Heyeti huzuruna çıkmasını talep edebilir (İtalyan Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu Madde 816/ter(3)).

Tahkim yargılaması sırasında (ve hatta başlamadan önce), taraflar Devlet Mahkemelerinden ihtiyati tedbir kararı vermelerini talep edebilirler.

İtalyan hukuku çok taraflı tahkimi açıkça düzenlemektedir.

İtalyan Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Madde 816/quater uyarınca, ikiden fazla tarafın aynı tahkim anlaşmasıyla bağlı olması halinde, tahkim anlaşmasının hakemlerin atanmasını üçüncü bir tarafa bırakması, hakemlerin tüm tarafların mutabakatıyla atanması veya birinci tarafın bir hakem veya hakemler atamasını takiben diğer tarafların ortak bir anlaşmayla eşit sayıda hakem ataması veya atama yetkisini üçüncü bir tarafa bırakması halinde, taraflardan her biri, hepsinin veya bir kısmının aynı tahkim yargılamasına çağrılmasını talep edebilir.

Müdahaleye ve üçüncü bir tarafın katılmasına sadece tarafların mutabakatı ile izin verilir: (i) üçüncü taraf; (ii) taraflar; ve (iii) Hakem Heyeti.

Kararlarda şu hususlar yer alır: (i) hakemlerin isimleri; (ii) tahkim yerinin (“seat”) belirtilmesi; (iii) tarafların belirtilmesi; (iv) tahkim anlaşmasının ve tarafların son savunmalarında belirttikleri taleplerinin belirtilmesi; (v) gerekçenin kısa bir açıklaması; (vi) ikame edilen dava dahilinde ortaya koyulan hususların karara bağlanması; (vii) hakemlerin imzası; (viii) imza tarihleri.

Son imza tarihinden itibaren hakem kararı (“ritüel” tahkim durumunda) Mahkeme tarafından verilen bir kararla aynı etkiye sahiptir.

Karara hükümsüzlük, iptal veya üçüncü tarafların itirazı gerekçeleriyle itiraz edilebilir. Hükümsüzlük gerekçeleri şunlardır: (i) tahkim anlaşmasının geçersiz olması; (ii) hakemlerin usulüne uygun şekilde atanmamış olması; (iii) hakem olarak atanamayacak bir kişi tarafından karar verilmiş olması; (iv) kararın tahkim anlaşmasının sınırlarını aşması veya esasa ilişkin karar verilemeyecek diğer  husulara  ilişkin karar verilmiş olması; (v) kararın taşıması zorunlu bulunan unsurları taşımaması ; (vi) kararın öngörülen sürenin dolmasından sonra verilmiş olması; (vii) yargılama sırasında taraflarca açık hükümsüzlük yaptırımı altında öngörülen formalitelere uyulmamış ve hükümsüzlük giderilmemiş olması; (viii) hakem kararı, artık rücuya tabi olmayan önceki bir hakem kararına veya taraflar arasında res judicata hükmünde olan önceki bir karara aykırı ise, söz konusu hakem kararının veya kararın yargılamada ibraz edilmiş olması şartıyla; (ix) tahkim yargılamasında çekişmeli yargı ilkesine riayet edilmemişse; (x) hakem kararı uyuşmazlığın esası hakkında karar vermeden yargılamayı sona erdiriyorsa ve uyuşmazlığın esasının hakemler tarafından karara bağlanması gerekiyorsa; (xi) hakem kararı birbiriyle tutarsız hükümler içeriyorsa; (xii) hakem kararı taraflarca ileri sürülen bazı hususları ve itirazları tahkim anlaşmasına uygun olarak karara bağlamamışsa.